Katarakt Nedir?
Katarakt kısaca, göz bebeğinin arkasında yer alan ve kişinin görmesini sağlayan göz merceğinin saydam yapısını kaybederek matlaşmasıdır. Göz merceği normalde şeffaftır. Saydamlığı giderek bozulan lens, giderek lekeli cam gibi olmaya başlar. Bunun sonucunda görme ile alakalı şikayetler ortaya çıkar. Katarakt görme yetisinin düşmesine yol açar ve kişinin görme netliğinin düşmesine neden olur. Katarakt bir veya iki gözde oluşabilir. Çoğunlukla yaşlı insanlarda gelişen katarakt, bazen genç kişilerde de görülebilir. Nadir de olsa doğuştan bazı bebeklerde de görülür.
Katarakt ilerlediği zaman objeler bulanık görülür ve insanlarda göz yorgunluğu, baş ağrısı gibi problemler oluşturur. Katarakt, dünya çapında yetişkinlerde körlüğün önde gelen nedenidir. Çoğu durumda katarakt başarıyla tedavi edilebilir ve eski görüş kalitesi yeniden sağlanabilir.
KATARAKT TÜRLERİ
Katarakt erken evrelerde bir soruna neden olmayabilir. Görüşteki bulanıklık merceğin sadece küçük bir bölümünü etkiler. Bununla birlikte, katarakt zamanla büyüyebilir ve merceğin daha fazlasını etkileyebilir. Bu, görmeyi oldukça zorlaştırır. Retinaya daha az ışık ulaşırsa, görmek daha da zorlaşır. Görüş gittikçe donuk ve bulanık hale gelebilir. Katarakt bir gözden diğerine bulaşmaz, birbirini etkilemez. Ancak pek çok insanın her iki gözünde de katarakt olur.
Katarakt türleri şu şekildedir;
Yaşa bağlı katarakt: Kataraktların çoğu yaşlanma ile ilgilidir. Çoğu katarakt 60 yaşından sonra görülür. Katarakt yaşlı insanlar arasında yaygın olarak görülür. 80 yaş ve üstü insanların %50’sinden fazlasında katarakt vardır.
Konjenital katarakt: Bazı bebekler katarakt ile doğarlar. Çoğu çocukta, çocukluk döneminde genlikle her iki gözde de gelişir. Bazı konjenital kataraktlar görme yeteneğini etkilemez, ancak bazıları görme yetisini etkiler ve ameliyat gerekir.
İkincil katarakt: İkincil katarakt genellikle vücuttaki başka bir hastalıktan (şeker hastalığı gibi) kaynaklanır.
Travmatik katarakt: Bir veya iki gözün yaralanması, travmatik bir katarakt gelişmesine neden olabilir. Katarakt, kazadan hemen sonra veya birkaç yıl sonra ortaya çıkabilir.
KATARAKT KİMLERDE GÖRÜLÜR, NEDENLERİ NELERDİR?
Çoğu insan 40 yaş civarında katarakt olmaya başlar. Ancak 60 yaşına kadar çoğu insan belirtileri fark etmez. Aşağıdaki durumlar katarakt geliştirme olasılığını yükseltir;
•Sigara içmek
•Kötü hava kirliliği olan bir bölgede yaşamak
•Yoğun alkol kullanımı
•Ailede katarakt öyküsünün olması
•Şeker hastalığı
•Uzun süre kortikosteroid ilaçlar kullanılması
•Gözlerin uzun süre güneşe maruz kalması
•Bazı radyasyon tedavilerinin yan etkilerine maruz kalmak
•Katarakt riskinden şüphelenildiğinde mutlaka alanında uzman bir doktora danışın.
KATARAKT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Katarakt genellikle yavaş yavaş gelişir ve ilk başta herhangi bir semptom görülmeyebilir. Sadece bir gözü veya her iki gözü aynı anda etkileyebilir. Ancak katarakt büyüdükçe görüşte değişikliklere neden olabilir. Kataraktta, aşağıdaki belirtiler fark edilebilir;
•Bulutlu, bulanık, sisli veya film gibi olan görüş.
•Parlak güneş ışığına, lambalara veya farlara karşı hassasiyet.
•Parlama (ışıkların etrafında bir hale görme), özellikle geceleri karşıdan gelen farlarla birlikte araç kullanırken.
•Ani miyop dahil olmak üzere gözlüklerde reçete değişikliğine ihtiyaç duymak.
•Çift görme.
•Okumak için daha parlak ışığa ihtiyaç duymak.
•Geceleri görme zorluğu (gece görüşü zayıf).
•Renk görme şeklinizdeki değişiklikler.
Bununla birlikte, her kişi semptomları farklı şekilde yaşayabilir.
Katarakt ağrı yapar mı diye endişe edilse de katarakt genellikle ağrıya neden olmaz, ancak ışığa duyarlılık gibi semptomlar rahatsızlığa neden olabilir. Katarakt ilerlediğinde, göz bebeği gri veya beyaz görünebilir.
Bazı kişilerde katarakt, yakın görüşün kısa süreliğine daha iyi olmasına neden olabilir. Ancak katarakt büyüdükçe görme duyusunun kötüleşmesi muhtemeldir. Katarakt belirtileri diğer göz rahatsızlıklarına benzeyebilir. Teşhis için mutlaka bir göz doktoru ile görüşülmelidir.
KATARAKT TEŞHİSİ NASIL YAPILIR?
Katarakt, normal şartlarda cam gibi saydam olan lensin, şeffaflığını kaybetmesiyle oluşmaktadır. Halk arasında göze perde inmesi olarak da adlandırılabilir. Kataraktın tanısı göze yapılan biomikroskopik muayene ile koyulmaktadır. Katarakt oluşmaya başladıktan sonra onu yavaşlatacak ya da durduracak herhangi bir ilaç bulunmamaktadır. Bu nedenle bu hastalığın teşhisi yapıldıktan sonra tek tedavi yöntemi ameliyattır.
Katarakt teşhis edilirken ayrıca şu yöntemler de kullanılabilir:
Görme keskinliği testi: Birçok mesafede görme yeteneğini ölçen ortak göz çizelgesi testi.
Gözbebeği büyütülmesi: Göz retinasının yakından incelenmesini sağlamak için göz bebeği damlalarla genişletilir.
Ek olarak, göz doktorunuz göz sağlığı ve yapısı hakkında daha fazla bilgi edinmesine yardımcı olmak için başka testler yapılabilir.
KATARAKT TEDAVİSİ
Katarakt semptomlarınız hafifse, başlangıçta yeni bir gözlük veya lens reçetesine ihtiyacınız olabilir. Katarakt genellikle zamanla kötüleşir. Sonunda, doktorunuz muhtemelen ameliyat önerecektir. Başlangıç aşamasında kataraktınızı yönetmek için küçük değişiklikler yapabilirsiniz. Örneğin;
•Evde veya işte daha parlak ışıklar kullanmak,
•Parlama önleyici güneş gözlüğü kullanmak,
•Okuma ve diğer etkinlikler için büyüteç kullanmak iyi gelebilir
Kataraktın görme kalitenizi nasıl etkilediğini yakından takip etmekte fayda vardır. Görme sorununuz günlük rutininizin önüne geçmeye başladığında (özellikle de araba kullanmayı tehlikeli hale getiriyorsa) doktorunuzla ameliyat hakkında konuşmanın zamanı gelmiştir.
KATARAKT AMELİYATI
Katarakt ameliyatı en sık yapılan ameliyatlardan biridir. Aynı zamanda en güvenli ve en etkili olanlardan biridir de. Ameliyat bulanık görme sağlayan merceğin yeni bir mercekle değiştirilmesini içerir. Her iki gözde de katarakt varsa, genellikle aynı anda değişim olmaz. Göz doktorunuzun ameliyatı her bir göze ayrı ayrı yapmayı tavsiye edecektir.
Erkeklerde prostat sorunları için kullanılan bazı ilaçlar katarakt ameliyatında sorunlara neden olabilir. Katarakt ameliyatı olacaksanız ve prostat sorunları için ilaç alıyorsanız, bu ilaçları mutlaka doktorunuza bildirin.
Katarakt ameliyatının farklı birkaç türü vardır. Ancak hepsinin ortak yanı, bulanık lensin çıkarılması ve yerine yapay bir lensin eklenmesidir. Göz gibi hassas bir noktadan ameliyat olma fikri herkesi rahatsız edebilir. Ancak oldukça yaygın yapılan bu ameliyatta gözünüzü uyuşturmak için lokal anestezi kullanılır. Uyanık olunmasına rağmen herhangi bir ağrı, acı hissedilmez.
Çoğunlukla yaklaşık 15 ila 20 dakika süren katarakt ameliyatında hastanede yatışa gerek yoktur. Her iki gözde de katarakt varsa, doktorunuz ikinci gözü ameliyat etmeden önce ilk gözün iyileşmesini bekleyecektir.
Küçük kesi ameliyatı: Fakoemülsifikasyon da denilen bu ameliyatta cerrah, korneanızda küçük bir kesi yapar. Gözünüze, bulutlu lensinizi parçalayan ultrason dalgaları yayan küçük bir cihaz yerleştirilir. Ardından parçaları çıkarıp yapay lensi takarlar. Genellikle katarakt ameliyatında bu yöntem kullanılır.
Büyük kesi ameliyatı: Katarakt ameliyatı için çok sık tercih edilmez. Genellikle normalden daha fazla görme sorununa neden olan daha büyük kataraktlar için önerilmektedir. Sorunlu lensiniz tek parça halinde çıkarılır ve yapay olanla değiştirilir. İyileşme süresi daha uzundur.
Femtosaniye lazer cerrahisi: Bu operasyonda lensi kırmak için lazer kullanılır ve ardından yeni lens yerleştirilir. Bu yöntem daha çok aynı zamanda astigmatınız varsa, korneanızda görüşünüzü bulanıklaştıran bir eğri varsa yapılabilir. Cerrahınız katarakt ameliyatı sırasında korneanızı yeniden şekillendirmek için lazeri kullanarak bu sorunu tedavi edebilir.
Bulutlu lens değiştirildiğinde, o gözde tekrar katarakt oluşmaz. Çoğu insan için katarakt ameliyatı sonrası iyileşme sorunsuz geçer. İyileşmenin ne kadar süreceği, hangi ameliyat türünü olduğunuza bağlıdır. Ancak genel olarak, birkaç gün sonra görüşünüzün çok daha iyi hale geldiğini fark edeceksiniz. Yaklaşık bir veya iki hafta sonra, zevk aldığınız her şeyi yapmaya geri dönebilirsiniz. Katarakt ameliyatı genellikle görüşün geri kazanılmasında çok başarılıdır.
Katarakt ameliyatının basit olması, her yerde bu ameliyatın kolay bir biçimde yapılacağı anlamına gelmez. Ameliyat her ne kadar kolay olursa olsun mutlaka deneyimli göz cerrahları tarafından hijyenik bir ameliyathanede yapılmalıdır.
KATARAKT ÖNLENEBİLİR Mİ?
Katarakta tam olarak neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Ancak katarakt ve glokom gibi hastalıklar yaşlı erişkinlerde yaygın olduğundan, gözleri düzenli olarak kontrol ettirmek önemlidir. Ailede göz sorunları öyküsü varsa veya gözlerle ilgili sorunlara neden olabilecek etkilere maruz kalındıysa yine düzenli göz muayenesi olmakta fayda vardır. Yetişkinler 50 yaşına kadar en az 2 yılda bir ve sonrasında yılda bir göz doktoruna görünmelidir.
Göz hastalığı riskini artıran diyabet gibi rahatsızlıklarınız varsa, daha sık göz muayenelerine ihtiyaç olabilir. Gözü yoğun güneş ışığından uzak tutmak için mutlaka güneş gözlüğü ve şapka kullanılmalıdır.