AKILLI LENSLER (TRİFOKAL VE MULTİFOKAL LENSLER)
Akıllı Lensler (Trifokal ve Multifokal Lensler)
Göz içi lens tedavisi, özellikle refraktif lens değişimi (RLE) ve katarakt cerrahisi olmak üzere birkaç farklı prosedür için ortak bir terimdir.
Lens değiştirme prosedürü sırasında, kırma kusurunu azaltmak ve odağı iyileştirmek için gözün doğal lensi çıkarılır ve yapay göz içi lensi ile değiştirilir. Bunu yaparken, hasta gözlük ihtiyacını önemli ölçüde azaltmış veya artık gözlüklere ihtiyaç duymamış olmaktadır. Günümüzde standart lenslerin yerini alan akıllı lensler her geçen gün daha fazla kullanılmaktadır.
AKILLI LENS NEDİR?
Katarakt ameliyatı veya lazer lens ameliyatı olacak her hasta “Gözümde nasıl bir göz içi merceği olacak?” sorusunu sorar. Bu ister gözün doğal merceği değiştirildiğinde , ister katarakt nedeniyle tedavi amaçlı olsun ya da sadece hipermetrop, miyop veya astigmatı olan birinin gözlüğe olan bağımlılığını azaltmak için olsun sorduğu ilk sorudur.
Eğer hasta tümüyle gözlüksüz kalmak istiyorsa her iki gözde de akıllı lensleri tercih etmelidir. Kişide katarakt varsa ve katarakt ameliyatından sonra hem yakını hem uzağı gözlüksüz görmek istiyorsa akıllı lens ilk tercihtir. Katarakt ameliyatı sırasında kişinin doğal lensi çıkarılır ve aynı yere akıllı lens yerleştirilir. Katarakt, doğal merceğin zamanla ve farklı nedenlerle bulanıklaşmasıdır. Normalde genç bir kişi bir göz merceğinde uzak-orta-yakın gibi tüm mesafeleri görebilir. Lenslerimizin işlevi yaş ilerledikçe azalmaya başlar. Katarakt ameliyatının temel amacı, doğal ama bulanık bir mercek yerine yeni bir yapay mercek yerleştirmektir.
Günümüzde tek odaklı lenslerin yerini multifokal yani çok odaklı göz içi lensler almıştır. Çünkü bu akıllı lensler görüş bozukluklarını hem her açıdan düzeltir hem de görüşü olabildiğince doğal hale getirir. Çok odaklı akıllı lensler iki ya da üç odaklı olmak üzere iki farklı şekildedir. İki odaklı lenslere multifokal lensler, üç odaklı lenslere ise trifokal lensler denir.
AKILLI LENSLERİN AVANTAJLARI NELERDİR?
Akıllı lensler doğal lenslerimize en çok benzeyen lenslerdir. Akıllı lens tercih etmenin avantajları çok fazladır. Kişiye konfor ve yaşam kalitesi sunar. Genel olarak özetlemek gerekirse akıllı lenslerin avantajları şöyledir;
• Akıllı lens sonrası gözlük kullanımına gerek kalmaz.
• Akıllı lensten sonra hasta; rahatlıkla kitap okuyabilir, bilgisayar kullanabilir, uzaktaki yazıları rahat görebilir.
• Yakın, orta ve uzak mesafeler için kesintisiz ve net bir görüş sağlar.
• Araç kullanımını kolaylaştırır.
• Yaşam kalitesini artırır.
AKILLI LENS ÇEŞİTLERİ
Katarakt ameliyatı sırasında çok odaklı lens çeşitlerinden biri kullanılmaktadır. Bu tipler Multifokal ve Trifokal (akıllı) lenslerdir.
TRİFOKAL LENSLER
Akıllı lens olarak adlandırılan trifokal lensler, uzun süredir katarakt ameliyatları sırasında uzmanlar tarafından kullanılmaktadır. Göz içi lensler monofokal ve multifokal olarak iki gruba ayrılır. Akıllı lens olarak adlandırılan trifokal ise 3 odaklıdır. Bu ameliyat sonrasında hastalar gözlüksüz olarak kitap okuyabilmekte, bilgisayar kullanabilmekte ve televizyon seyredebilmektedir.
Akıllı lens olarak ifade edilen 3 odaklı lensler yaklaşık olarak 3-4 senedir ülkemizde sıklıkla kullanılan yöntemlerden birisi haline gelmiştir. Trifokal lenslerden önce genellikle multifokal lensler kullanılırdı. Fakat bu lenslerde ara mesafe ile alakalı sorunlar oluşunca trifokal lenslere geçiş yapıldı. Bu lenslerin en önemli avantajı diğer lenslerde olmayan ara mesafeyi net bir biçimde göstermesidir. Önceki lenslerde olmayan bu özellik trifokal lensler ile pek çok hastanın hayat kalitesini artırmıştır.
TRİFOKAL LENS AMELİYATI
Trifokal lensler, uzağı ve yakını iyi görmeyi sağlamasının yanı sıra orta mesafede de iyi bir görüş sağlamaktadır. Bu lensin uygulanabilmesi için hastalarda katarakt oluşmuş olması gerekli değildir. Bununla beraber hastaların lazer tedavisine uygun olmaması da bu yöntemin kullanılmasını sağlar. Trifokal lens tedavisinde her göz için 10-15 dakika kadar işlem yapılmaktadır. Bu süreçte hasta herhangi bir ağrı ya da acı hissetmez. Ameliyat sırasında kataraktlı olan mercek çıkarılır ve yerine trifokal adı verilen akıllı mercekler yerleştirilir. Hasta bu operasyon sonrasında normal hayatına devam edebilmektedir. Fakat yine de 20 gün kadar ağır aktivitelerin yapılmaması şarttır. Trifokal mercekler göze takıldıktan sonra gözde ömür boyu kalmaktadır. Yakın ve uzakta görme problemi yaşayan uygun olan tüm hastalarda bu mercekler başarılı bir biçimde uygulanabilmektedir.
TRİFOKAL LENSİN AVANTAJLARI
Trifokal lensler ile tüm mesafelerde kaliteli görüş elde edilebiliyor. En yeni trifokal lensleri kullanan hasta, çoğu durumda ameliyatın ertesi günü büyük bir görsel memnuniyet ifade eder.
Genel olarak bakıldığında çok odaklı görüş, ameliyatın hemen ertesi günü ya da birkaç gün sonrasında sağlanabilir. Bazı izole durumlarda, adaptasyonun tamamlanması birkaç hafta sürebilir. Ameliyattan sonraki ilk günlerde, aşamalı olarak da olsa herhangi bir görsel görev yapılabilir.
Trifokal lensler ile;
• Her şeyden önce hastanın gençliğinde sahip olduğu görüşe sahip olmak,
• Tüm mesafeleri gözlüksüz görebilmek ve her ışık seviyesinde düzgün görebilmek,
• Astigmatlı veya astigmatsız, miyop ve hipermetrop durumundan kurtulmak,
• Kitap, gazete, proje, yemek menüsü vs. sorunsuz okumak.
• Herhangi bir görsel sınırlama olmaksızın cep telefonu, tablet ve bilgisayar kullanımı.
• Gündüz ve gece araba kullanmak, sinemaya gitmek ve altyazıları sorunsuz okumak.
• Televizyonda teleteksti okumak kolaylaşır.
MULTİFOKAL LENSLER
Bazı kişiler hem uzağı hem de yakını görebilmek için ayrı ayrı gözlük kullanmaktadır. Bazı kişiler de tek bir gözlükle hem uzağı hem de yakını görebilir. Multifokal lensler ise hastaların hem uzağı hem de yakını görmesini sağlayan göz içi lenslerdir. Multifokal lenslerde farklı ve çeşitli halkalar bulunmaktadır. Bu halkaların bir kısmı ile yakını bir kısmı ile uzağı görebilirsiniz. Böylelikle hastada net bir görüş sağlanabilir.
MULTİFOKAL LENS AMELİYATI
Multifokal lenslerin kullanılabilmesi için katarakt ameliyatı öncesinde hastaya hassas ölçümler yapılır. Bu şekilde suni merceğin de numarası belirlenir. Daha sonra hastanın gözüne yerleştirilecek bu mercekle hastanın miyop ve hipermetropu da giderilmektedir. Bilindiği üzere standart göz içi mercekler tek odaklıdır ve sadece uzağı görmeye odaklıdır. Multifokal lensler ise 2 odaklıdır hem yakını hem de uzağı görmeyi sağlar.
Çoğu hasta ameliyattan 2-3 gün sonra normal günlük aktivitelerine dönebilir. Bununla birlikte, gözün çeşitli mesafelerdeki nesnelere nasıl odaklanacağını yeniden öğrenmesi gerektiğinden, ameliyattan sonraki 6-8 hafta boyunca yeni lenslerde odaklanma yeteneği tam olarak işlevsel olmayabilir.
MULTİFOKAL LENS KİMLER İÇİN UYGUNDUR?
• Gözlükten kurtulmak isteyen hastalar.
• Hipermetrop ya da çok yüksek miyop rahatsızlığı olanlar.
• Kontakt lens kullanamayan hastalara uygulanabilir.
MULTİFOKAL LENS KİMLER İÇİN UYGUN DEĞİLDİR?
• Retina ve glokom problemi olanlar.
• Çok keskin bir görme beklentisi olan.
• Görme merkezinde problem olan hastalarda uygulanmamalıdır.
MULTİFOKAL LENSİN AVANTAJLARI
• Hem uzak hem de yakın olarak çeşitli mesafelerde daha keskin görüş yeteneği.
• Fazladan gözlük kullanmaya gerek kalmaması.
• Dereceler arasındaki geçişin daha az keskin olması.
AKILLI LENSLER İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR
Akıllı lenste yaş sınırı var mıdır?
Akıllı lensler genellikle 45-50 yaş sonrası uygulanmaktadır. Ancak herhangi bir üst sınır yoktur. Göz yapısı uygun olan ve lensin maliyetini karşılayabilen herkese uygulanabilir.
Akıllı lenslerin yan etkileri var mıdır?
Uygun olmayan gözlere akıllı lens uygulanması sonrasında gözlerde parlama, kamaşma ve görme kalitesinde azalma orta çıkabilir.
Akıllı lens ameliyatı sonrası yakın gözlük ihtiyacı tamamen ortadan kalkar mı?
Trifokal lens takılan 100 hastanın 90’ı uzak, yakın ve orta mesafeyi gözlüksüz görürken, yüzde 10’u düşük dereceli bir yakın gözlük kullanabilir.
Sarı nokta/ Şeker hastasıyım akıllı lens ameliyatı olabilir miyim?
Trifokal lens sarı nokta ve diyabet rahatsızlığı olan hastalarda tercih edilmez. Ancak yine de detaylı bir muayene sonrası karar verilir.
Astigmatım var, trifokal (akıllı) lens taktırabilir miyim?
Akıllı lenslerde astigmatı düzeltici torik modeller mevcuttur. Astigmatı olan hastalara eğer akıllı lens uygulanacaksa astigmat mutlaka tam olarak düzeltilmelidir.
Göz tansiyonu olanlar akıllı lens taktırabilir mi?
Göz tansiyonu olanların ayrıntılı bir muayeneye ihtiyacı vardır. Zira glokoma bağlı gözdeki hasarlanma ve göz sinirlerindeki durum çok önemlidir. Trifokal lensler için uygun olmayan hasta grubunda “edof” teknolojisi ile üretilmiş uzak ve orta mesafeyi rahatça görmeyi sağlayan mercekler uygun olabilir.